ΕΛΕΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

        

Η δημιουργία αυτού του ιστολογίου εντάσσεται στο πλαίσιο του project Ενεργός μαθητής – Ενεργός πολίτης (Συνδέω το παρελθόν με το παρόν) και έχει σκοπό να συνδέσει το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας Ευριπίδη Ελένη με το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, καθώς και τα δύο διδακτικά αντικείμενα ασχολούνται με τον άνθρωπο, την κοινωνία, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και τις αξίες που διέπουν τη ζωή των πολιτών. Παράλληλα, στοχεύει στην εμπλοκή των μαθητών της Γ΄ Γυμνασίου σε δημιουργικές δραστηριότητες, τόσο στην τάξη όσο και έξω από αυτή, που προάγουν το πνεύμα του εθελοντισμού, της συμπερίληψης, της ισότητας, της κοινωνικής αλληλεγγύης – αρχές που διδάσκονται στα παραπάνω αντικείμενα.

 Η ομάδα του project: Λαζαριώτου Παρασκευή, Ταστσόγλου Βηθλεέμ, Τσέτουρα Άννα, Αναστασιάδου Κυριακή, Καραμάνος Γιώργος

Ø  Πώς συνδέεται η Ελένη του Ευριπίδη με την Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή;

 

Η τραγωδία Ελένη του Ευριπίδη γράφτηκε το 412 π.Χ., σε μια εποχή κρίσης για την Αθήνα, μετά την αποτυχία της Σικελικής εκστρατείας. Μέσα από το έργο, ο ποιητής δεν εξιστορεί απλώς έναν μύθο, αλλά εκφράζει τον προβληματισμό του πάνω σε έννοιες διαχρονικές, όπως είναι η αλήθεια, η ελευθερία, ο πόλεμος, η ειρήνη και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής στοχεύει, επίσης, στο να κατανοήσουμε τις ίδιες αξίες - την αλήθεια, την ελευθερία, την ειρήνη, την ισότητα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Να μάθουμε, επίσης, τον ρόλο του πολίτη και να αναπτύξουμε υπευθυνότητα και δημοκρατική συνείδηση.

Η σύνδεση, λοιπόν, της Ελένης με την Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή είναι βαθιά και ουσιαστική.

Ειδικότερα, οι στόχοι του project είναι οι ακόλουθοι:

1. Να κατανοήσουν οι μαθητές και οι αναγνώστες τις κοινωνικές και ηθικές αξίες που προβάλλει ο Ευριπίδης.
2. Να αναγνωρίσουν τα μηνύματα του έργου σχετικά με την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και τον σεβασμό στον άνθρωπο.
3. Να συνδέσουν τις ιδέες αυτές με τις αξίες και τις αρχές της σύγχρονης δημοκρατικής κοινωνίας.
4. Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και τη συνεργασία μέσα από ομαδικές εργασίες και τη συνδιδασκαλία των αντικειμένων που φαινομενικά μοιάζουν ασύνδετα.

Ø  Τα κεντρικά θέματα στην Ελένη του Ευριπίδη και πώς συνδέονται με την Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή

 

1.     Η αξία της Ελευθερίας

Η Ελένη και ο Μενέλαος έχουν χάσει την ελευθερία τους, καθώς η Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο, χωρίς τη δική της βούληση και απόφαση. Ο Μενέλαος έχει χάσει το κύρος του βασιλιά και του στρατηγού που είχε όταν ξεκίνησε από τη Σπάρτη για τον πόλεμο της Τροίας και βρίσκεται εγκλωβισμένος στην Αίγυπτο, αναζητώντας τρόπους να φύγει από τη χώρα αυτή με την Ελένη. Ο Ευριπίδης παρουσιάζει στον μύθο αυτό την ελευθερία όχι μόνο ως πολιτικό δικαίωμα, αλλά ως βασική ανθρώπινη ανάγκη.

Στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής (κεφάλαια 8 και 12: Το δημοκρατικό πολίτευμα & Δικαιώματα και Υποχρεώσεις) οι μαθητές διδάσκονται πως η ελευθερία αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα και τις διεθνείς συνθήκες (π.χ. ΟΗΕ, Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

 

2. Η θέση της γυναίκας και η ισότητα των φύλων

Η Ελένη παρουσιάζεται ως μια δυναμική, έξυπνη, ευρηματική και ενεργή γυναίκα που τολμά και παίρνει πρωτοβουλίες για να σώσει τον εαυτό της και τον άντρα της.

Στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής (κεφάλαιο: Δικαιώματα και Υποχρεώσεις) γίνεται λόγος για την ισότητα των φύλων και την ανάγκη να αντιμετωπίζονται οι γυναίκες ισότιμα στην κοινωνία. Ο Ευριπίδης, καινοτόμος και προοδευτικός καθώς ήταν για την εποχή του, μέσα από το θεατρικό του έργο, προβάλλει τη γυναικεία αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία, την ευφυία του γυναικείου φύλου και εξισώνει τον άνδρα με τη γυναίκα.

 

3.     Η ειρήνη και ο παραλογισμός του πολέμου

Ο Ευριπίδης στο έργο του Ελένη καταδικάζει έμμεσα τον πόλεμο της Τροίας. Το θεατρικό του έργο διαπνέεται από το αντιπολεμικό πνεύμα, καθώς παρουσιάζει τους συμμετέχοντες του τρωικού πολέμου – νικητές και νικημένους – να έχουν πληγεί το ίδιο από αυτόν. Παρουσιάζει τον πόλεμο ως προϊόν ψευδών και συμφερόντων.

Στην Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή (στο κεφάλαιο: Το διεθνές δίκαιο και η διεθνής κοινότητα) οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να συζητούν για τη σημασία της ειρήνης και της αποφυγής του πολέμου, της συνεργασίας, και του διαλόγου μεταξύ των λαών. Επομένως, ο Ευριπίδης, σχολιάζοντας έμμεσα τα κακώς πολιτικά και κοινωνικά κείμενα της εποχής του, γίνεται πρόδρομος της αντιπολεμικής σκέψης και της διπλωματίας και της επικράτησης της παγκόσμιας ειρήνης.

 

4. Η αλήθεια και η ψευδαίσθηση, το είναι και το φαίνεσθαι, το πραγματικό και αυτό που φαίνεται ως πραγματικό

Η τραγωδία Ελένη του Ευριπίδη στηρίζεται πάνω στην ψευδή εικόνα της Ελένης, σε ένα είδωλο, μια κούφια ιδέα, που προκαλεί τον πόλεμο. Ο Ευριπίδης παρουσιάζει την δική του, την καινή Ελένη, που αντιπροσωπεύει το είναι, την πραγματικότητα, την αλήθεια και όχι την παραδοσιακή Ελένη που ταυτίζεται με το φαίνεσθαι, αυτή που φαίνεται ότι είναι, την ψευδή.

Στο βιβλίο της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής (κεφάλαιο: Εκλογές, κόμματα, Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας) οι μαθητές πληροφορούνται για την παραπληροφόρηση, την παραποίηση των ειδήσεων και των συμβάντων, τη διαστρέβλωση της αλήθειας. Για τα ψεύδη που μπορούν να επηρεάσουν ή να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη και να προκαλέσουν κοινωνικές συγκρούσεις. Ο Ευριπίδης με το έργο του μας θέτει προβληματισμούς, μας καλεί να είμαστε ενημερωμένοι, υπεύθυνοι και σκεπτόμενοι πολίτες.

Συνοψίζοντας, Η Ελένη του Ευριπίδη είναι ένα έργο βαθιά ανθρωπιστικό και διαχρονικό. Οι ανθρωπιστικές και διαχρονικές αξίες που εκφράζει  - η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η ειρήνη, η ισότητα και ο σεβασμός - είναι οι ίδιες που διδάσκει η Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή. Μέσα από τη μελέτη του έργου, οι μαθητές δεν διδάσκονται απλώς ένα μάθημα ούτε μαθαίνουν μόνο για την αρχαία τραγωδία, αλλά και για το νόημα της δημοκρατίας, της ειρήνης και της ενεργούς πολιτικής και κοινωνικής ζωής σήμερα.